စပါးသီးနှံ စိုက်ပျိုးရေးဆိုင်ရာ အလေ့အကျင့်ကောင်းများ (Rice GAP)

စပါးအတွက် စိုက်ပျိုးရေးဆိုင်ရာ အလေ့အကျင့်ကောင်းများ (RiceGAP) လိုအပ်ချက်များနှင့် စစ်ဆေးခြင်းများအတွက် စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများ

၁။စိုက်ပျိုးမည့်မြေနေရာရွေးချယ်ခြင်း

စိုက်ပျိုးမြေသည် ထုတ်ကုန်အား ညစ်ညမ်းမှု၊ ဘေးဥပါဒ်ဖြစ်စေသည့် ပစ္စည်းများ ကင်းရှင်း ရမည်။
စိုက်ကွင်းမြေပုံနှင့်မှတ်တမ်းထားရှိရမည်။

၂။စိုက်ပျိုးရာတွင် အသုံးပြုမည့်ရေ

စပါးစိုက်ပျိုးရန်အတွက် ပါတ်ဝန်းကျင်ကို ညစ်ညမ်းမှုမရှိသောနေရာမှ ရရှိသော ရေကို သုံးရမည်။
စိုက်ပျိုးရာတွင်အသုံးပြုမည့်ရေအရည်အသွေးကို ဓါတ်ခွဲစစ်ဆေးရမည်။ (အများပြည်သူ အသုံးပြုသောရေကိုစိုက်ပျိုးရေအဖြစ် အသုံးပြုပါက အန္တရာယ် နည်းပါးပါသည်)။
မွေးမြူရေးဇုံ၊ ဆေးရုံ၊ စက်ရုံများမှ ဖြတ်သန်းလာသောရေ၊ စွန့်ပစ်ရေနှင့် ဆား/ဆပ်ပြာ ပေါက်သောရေ၊ အန္တရာယ်ဖြစ်ပေါ်နိုင်သည့်ရေများကို အသုံးမပြုရ၊ (ရေဆိုးရေညစ်များ ကိုပြန်လည်စီရင်၍ အသုံးပြုလျှင် WHO Guide Line အရ လိုက်နာအသုံးပြုရန်)။

၃။မျိုးစေ့

စျေးကွက်အလားအလာရှိသည့် စပါးမျိုးကွဲများမှရေ၊ မြေ၊ ဒေသ၊ ရာသီဥတု နှင့် သင့်လျော် သောမျိုးကွဲကို ဦးစားပေးရွေးချယ်ရမည်။
မျိုးစေ့ရယူရာတွင် ရောဂါပိုးမွှားကင်းစင်သော မျိုးကောင်းမျိုးသန့် မျိုးစေ့များကို ရယူရမည်။
မျိုးစေ့ရယူသည့် နေရာ၊ ရက်စွဲ၊ မျိုးကွဲအမည်နှင့် အရေအတွက်ကို စနစ်တကျ မှတ်တမ်း ထားရှိရမည်။

၄။မြေသြဇာနှင့် မြေဆီလွှာဖြည့်စွက်ပစ္စည်းများ

စပါးသီးနှံတွင် အသုံးပြုသည့် မြေသြဇာ (သို့မဟုတ်) မြေဆီလွှာ ဖြည့်စွက် ပစ္စည်းများတွင် အန္တရာယ်ဖြစ်စေသော ဓါတုနှင့်ဇီဝဆိုင်ရာပစ္စည်းများ ပါဝင် ခြင်း မရှိစေရ။
သဘာဝမြေသြဇာများအားကောင်းစွာ ဆွေးမြေ့အောင်ဆောင်ရွက်ပြီးမှ အသုံးပြုရမည်။ မြေသြဇာ (သို့မဟုတ်) မြေဆီလွှာဖြည့်စွက်ပစ္စည်းများ ရောစပ်ခြင်းနှင့် သိုလှောင်ခြင်း၊ အော်ဂဲနစ်ပစ္စည်းများ ဆွေးမြေ့စေရန် ဆောင်ရွက်ခြင်းတို့ကို မသန့်ရှင်းသော နေရာများတွင် မပြုလုပ်ရ။
မြေသြဇာများ ဝယ်ယူသုံးစွဲရာတွင် မှတ်ပုံတင်ထားသော ပစ္စည်းများဖြစ်ရမည့် အပြင် မှတ်တမ်းများထားရှိရမည်။

၅။စိုက်ပျိုရေးသုံး ဓါတုဆေးများနှင့် အခြားဓါတုပစ္စည်းများ

ပိုးသတ်ဆေးသုံးစွဲရန် လိုအပ်ပါက စိုက်ပျိုးရေးဦးစီးဌာန၊ သီးနှံကာကွယ်ရေးဌာနခွဲတွင် မှတ်ပုံတင်၊ ထောက်ခံထားသောဆေးများအား အညွှန်းပါ အတိုင်း သုံးစွဲရမည်။
စိုက်ပျိုးရေးတွင် သုံးစွဲရန်တားမြစ်ထားသော ဘေးဥပါဒ်ဖြစ်စေသည့် ပိုးသတ်ဆေးများကို သုံးမပြုရပါ။
နိုင်ငံခြားတင်ပို့မည့်ဆန်စပါးထုတ်လုပ်မှုတွင် တင်သွင်းမည့်တိုင်းပြည်မှ တားမြစ်ထားသော ပိုးသတ်ဆေးများ သုံးစွဲခြင်းမပြုရပါ။

၆။အပင်ပြုစုစောင့်ရှောက်ခြင်း

၆.၁။စိုက်ပျိုးခြင်း

မြေမှန်၊ မျိုးမှန်၊ စိုက်နည်းမှန်၊ ရာသီမှန် အောင်စိုက် ဟူသော ဆောင်ပုဒ် အတိုင်း ရေ၊ မြေ၊ ရာသီဥတုပေါ် မူတည်၍ စပါးမျိုးကွဲအလိုက် သင့်တော်သော စိုက်နည်းစနစ်များ အသုံးပြု၍ ဆောင်ရွက်သင့်သည်။
စိုက်ပျိုးမြေမျက်နှာပြင်သည် ညီညာပြန့်ပြူးပြီး ကြွက်၊ ငှက်၊ ပေါင်းမြက် ဖျက်ဆီးမှုမရှိလျှင် မျိုးစေ့နှုန်းကို လျှော့ချနိုင်သည်။

၆.၂။မျိုးကွဲနှုတ်ပယ်ခြင်းနှင့် ပေါင်းပင်များ ကာကွယ်ခြင်း

မျိုးကွဲပါဝင်မှု ၀.၅၀ % နှင့် ဆန်နီ ပါဝင်မှု ၀.၀၂ % ထက် မပိုသင့်ပါ။
မျိုးကွဲနှုတ်ပယ်ခြင်းနှင့် ပေါင်းပင်များ ကာကွယ်ခြင်းကို စပါးပင်သက်တမ်း အတွင်း အလျဉ်းသင့်သလို ဆောင်ရွက်ရမည်။

၆.၃။မြေဩဇာထည့်သွင်းခြင်း

စိုက်ခင်းအား မြေဆီသြဇာတိုးတက်ကောင်းမွန်အောင် ဆောင်ရွက်သင့်သည်။ မြေဩဇာ ထည့်သွင်းရာတွင် အပိုဒ်(၄) အတိုင်း လိုက်နာဆောင်ရွက်ရမည်။

၆.၄။ပိုးမွှားရောဂါ ကာကွယ်နှိမ်နင်းခြင်း

ပိုးမွှားရောဂါ ကျရောက်ဖျက်ဆီးမှုကို သက်ဆိုင်ရာဌာန၏ ညွှန်ကြားချက်များနှင့်အညီ စစ်ဆေး၍ သင့်တော်သောနည်းလမ်းများဖြင့် ထိရောက်စွာ ကာကွယ် နှိမ်နင်းပါ။
ပိုးသတ်ဆေးအသုံးပြုရန် လိုအပ်ပါက အမှတ်စဉ်(၅)အတိုင်း လိုက်နာဆောင် ရွက်ပါ။
ဘက်စုံပိုးမွှားရောဂါ ကာကွယ်နှိမ်နင်းနည်းစနစ် (Integrated Pest Management) ကိုသုံးစွဲ၍ပိုးမွှား ရောဂါများကို ကာကွယ်ပြီး စီးပွားရေးအရ ထိခိုက်နိုင်သည့်အဆင့်သို့ ရောက်မှသာပိုး/ရောဂါ/ပေါင်းသတ်ဆေးများကို သုံးစွဲရမည်။
မှတ်ပုံတင်ထားသည့် ဓါတုဆေးများကိုသာ သုံးသင့်သည်။ သုံးစွဲသည့် ဓာတုဆေးများ အား စနစ်တကျ မှတ်တမ်းထားရှိရမည်။

၇။စိုက်ပျိုးရေးနှင့် အခြားဆက်စပ်ပစ္စည်းကိရိယာများ

လယ်ယာသုံးကိရိယာများကို အသုံးပြုပြီးလျှင် ပေါင်းမြက်သီးများ၊ အခြားမျိုးစေ့များ ကင်းစင်အောင်သန့်ရှင်းစွာ ထားရှိရမည်။
ထွန်၊ ထယ်အပါအဝင် လယ်ယာသုံး စက်၊ ပစ္စည်း၊ ကိရိယာများကြောင့် လူနှင့် ကျွဲနွားများ အား အန္တရာယ်မဖြစ်စေရေးအတွက် ၎င်းတို့၏ကြံခိုင်မှုကို ပုံမှန်စစ်ဆေးရန်နှင့် စနစ်တကျ ထိန်းသိမ်းထားရှိရန် လိုအပ်သည်။

၈။ရိတ်သိမ်းခြင်းနှင့် ထွက်ကုန်ပြုပြင်ခြင်း

၈.၁။စပါးကြိတ်ခွဲမှုအရည်အသွေးကောင်းစေရန်အတွက် ဆောင်ရွက်ခြင်း (ရိတ်သိမ်းချိန်)

စပါးမျိုးအလိုက်အကျိုး အကြေမရှိသောဆန်ချောများရရှိစေရန် စံချိန်စံညွှန်း သတ်မှတ် ချက်များအတိုင်း သင့်တော်သော အချိန်တွင် ရိတ်သိမ်းပါ။၊
စပါးနှံရှိ စပါးစေ့များ အနည်းဆုံး သုံးပုံနှစ်ပုံ (သို့) ၈၅% ရင့်မှည့်ချိန် (မောင်းညိုချိန်) သည် ရိတ်သိမ်းချိန်ဖြစ်သည်။

၈.၂။ရိတ်သိမ်းခြင်းနှင့် ချွေလှေ့ခြင်း

ရိတ်သိမ်း၊ ချွေလှေ့ကိရိယာများကို သေချာစွာ သန့်ရှင်းထားရမည်။ ရိတ်သိမ်းသော စက် ကိရိယာများ၊ ထည့်စရာများ၊ ရိတ်သိမ်းနည်းစနစ်များသည် စပါး၏ အရည်အသွေးအပေါ် ဆိုးကျိုးမရှိစေရပါ။

၈.၃။စပါးတွင်အစိုဓါတ်ပါဝင်မှုနှင့် အခြောက်ခံခြင်း

စပါးကို ရိတ်သိမ်းပြီးလျှင် (၂၄) နာရီအတွင်း အခြောက်ခံရမည်။
တင်ပို့ရောင်းချမည့် စပါးအတွက် အစိုဓါတ်သည် (၁၅%) ထက် မပိုရပါ။ သိုလှောင်မည့် စပါး အတွက် အစိုဓါတ်မှာ (၁၃%) ဖြစ်ရမည်။

၉။သိုလှောင်ခြင်းနှင့် သယ်ယူပို့ဆောင်ခြင်း

ထုတ်ကုန်ထည့်သည့် ပစ္စည်းများ၊ ကိရိယာများ၊ သယ်ယူသည့်ယာဉ်များသည် သန့်ရှင်း ရမည်ဖြစ်ပြီး ဆန်၏အရည်အသွေးကျဆင်းမှုကို ကာကွယ်နိုင်အောင် စီမံထားရမည်။
စားသုံးသူကို ဘေးအန္တရာယ်ဖြစ်စေသည့်ပစ္စည်းများ၊ ပိုးမွှားရောဂါများကူးစက် ညစ်ညမ်းစေ မှုမှ ကာကွယ်ထားရမည်။ အခြားစပါး မျိုးစေ့များ ရောနှောမှုမရှိစေရန် ဆောင်ရွက်ထား ရှိရမည်။
စပါးစုဆောင်း၊ သိုလှောင်ခန်းများကို သန့်ရှင်းပြီး လေဝင်လေထွက်ကောင်းစေရန် စီမံထား ရမည်။ ပိုးမွှားရောဂါများ ကူးစက်ခြင်း နှင့် မျိုးကွဲသီးနှံစေ့များရောနှောခြင်း၊ ထိခိုက်ပျက်ဆီး ခြင်း မရှိစေရန် ကာကွယ်ထားရမည်။
စပါးတစ်မျိုးထက်ပို၍ ကိုင်တွယ်ခြင်း၊ သိုလှောင်ခြင်းပြုလုပ်ပါက မတူညီသော မျိုးများ ရောနှောမှုမရှိစေရန် ဆောင်ရွက်ထားရှိရမည်။

၁၀။အဆောက်အဦများ ဆောက်လုပ်ထားခြင်း

အပိုဒ်(၉)ပါ ဆန်စပါးသိုလှောင်ခြင်းလုပ်ငန်းအတွက် လိုအပ်သောသတ်မှတ်အရည်အသွေး ရှိသည့် ဂိုဒေါင်/အဆောက်အဦများ ဆောက်လုပ်ထားရှိရန် လိုအပ်သည်။
ထွက်ကုန်များအားထုပ်ပိုးခြင်း၊ ကိုင်တွယ်ပြုပြင်ခြင်းနှင့် သိုလှောင်ထားရှိခြင်းတို့တွင် ဘေးဥပါဒ်အန္တရာယ်ကျရောက်မှုနည်းပါးစေရန် သီးသန့်အဆောက်အဦးများတည်ဆောက် ခြင်း (သို့မဟုတ်) သီးသန့်ဆောင်ရွက်မည့်နေရာများ သတ်မှတ်ရမည်။ ပြုပြင်ထိန်းသိမ်း ပေးရမည်။
လောင်စာဆီ၊ ပိုးသတ်ဆေးနှင့် မြေသြဇာများ၊ လယ်ယာသုံးကိရိယာများအပါအဝင် အခြား ပစ္စည်းများနှင့် ထွက်ကုန်များကို ရောနှောသိုလှောင်ခြင်းမပြုရ။

၁၁။တိရိစ္ဆာန်နှင့် ဖျက်ပိုးများထိန်းချုပ်ခြင်း

သီးနှံများ ရိတ်သိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း ထုတ်ပိုး၊ သိုလှောင်၊ ကြိတ်ခွဲသည့် နေရာများတွင် အိမ်မွေးနှင့် လယ်ယာလုပ်ငန်းသုံးတိရိစ္ဆာန်များ နှင့်အင်းဆက်ဖျက်ပိုးများ မဝင်ရောက်စေရန် ကြိုတင်စီမံ ကာကွယ်ထားရမည်။

၁၂။အထောက်အထားနှင့်မှတ်တမ်းများ

အောက်ဖော်ပြပါအချက်များအား စာရင်းသွင်းမှတ်တမ်းတင်ထိန်းသိမ်းထားရန် လိုအပ် ပါသည်။
မျိုးစေ့အရင်းအမြစ်/ မျိုးစေ့ရရှိသည့်နေရာ
ရေအရင်းအမြစ်/ရေရရှိသည့်နေရာ
မြေပြုပြင်ခြင်း
မျိုးကွဲနှုတ်ပယ်ခြင်း
ဖျက်ပိုးကျရောက်ပျက်စီးမှုများအား ကွင်းဆင်းစစ်ဆေးခြင်းနှင့်စီမံခန့်ခွဲခြင်း
ပိုးသတ်ဆေးများ သုံးစွဲခြင်း
ရိတ်သိမ်းခြင်း/ ချွေလှေ့ခြင်း အလေ့အကျင့်များ
အစိုဓါတ်လျော့ချမှုဆောင်ရွက်ခြင်း
စပါးထုပ်ပိုးခြင်းနှင့် သိုလှောင်ခြင်း
ထုတ်ကုန်၏အရင်းအမြစ်၊ ရရှိသည့်နေရာ၊ သယ်ယူစဉ်နှင့် သိုလှောင်စဉ် ထွက်ကုန်ကို ခြေရာခံနိုင်ရန် အမှတ်အသား ပြုလုပ်ခြင်း

၁၃။နောက်ကြောင်းပြန်စစ်ဆေးခြင်းနှင့် ပြန်လည်သိမ်းဆည်းခြင်း

အပိုဒ် (၁၂) ပါ အထောက်အထားမှတ်တမ်းများအား နောက်ကြောင်းပြန်လည် စစ်ဆေး နိုင်ရန်အတွက် အနည်းဆုံး (၂-၃)နှစ် မှတ်တမ်းထိန်းသိမ်းထားရန် လိုအပ်ပါသည်။

၁၄။သင်တန်း

ထုတ်လုပ်သူနှင့် လုပ်သားများအား မိမိတို့ဆောင်ရွက်နေသည့် လုပ်ငန်း နယ်ပယ်အလိုက် ကျွမ်းကျင်မှုနှင့်နည်းပညာများရရှိစေရန်စိုက်ပျိုးရေးဆိုင်ရာအလေ့အကျင့်ကောင်းသင်တန်း များအား တက်ရောက်ထားရမည်။
ဘက်စုံပိုးမွှားရောဂါကာကွယ်ရေးသင်တန်းကိုလည်း တက်ရောက်ထားသင့်သည်။

၁၅။ဆောင်ရွက်ကျင့်သုံးမှုများကို ပြန်လည်သုံးသပ်ခြင်း

ထုတ်လုပ်သူများအနေဖြင့် ကျင့်သုံးနေသည့်နည်းလမ်းများအား မှန်မှန်ကန်ကန် ဆောင်ရွက် ကြောင်း သေချာစေရန် လုပ်ငန်းအားလုံးကို အနည်းဆုံးတစ်နှစ်တစ်ကြိမ် ပြန်လည် စစ်ဆေးရမည်။
တိုင်ကြားချက်များရှိပါက မိမိကိုယ်တိုင် ဖြေရှင်းဆောင်ရွက်ရမည် ဖြစ်ပြီး၊ ဤဆောင်ရွက်မှု များအတွက် မှတ်တမ်းများ ထိန်းသိမ်းထားရှိရမည်။

၁၆။တစ်ကိုယ်ရည်သန့်ရှင်းခြင်းနှင့် လုပ်သားများဘဝ သာယာဝပြောရေး

အလုပ်သမားအသစ်များကို အလုပ်စတင်၀င်ရောက်သည့်အခါ တစ်ကိုယ်ရည် သန့်ရှင်း ရေး၊ ကျန်းမာရေးကိစ္စများ၊ ယာဉ်နှင့်စက်ကိရိယာများကို ဘေးအန္တရာယ်ကင်းစွာ ကိုင်တွယ် သုံးစွဲရေးတို့နှင့် ပတ်သက်၍ ပညာပေးသင်တန်းများ ပို့ချထားရမည်။