ဝါသီးနှံအာဟာရလိုအပ်ချက်
ဝါသီးနှံအထွက်နှုန်းနှင့် အရည်အသွေးတိုးတက်မြင့်မားရေးအတွက်သဘာဝမြေဩဇာနှင့်ဓာတ်မြေဩဇာများအားအချိုးကျသုံးစွဲခြင်းသည်အရေးကြီးသောအချက်ဖြစ်ပါသည်။တစ်ဧကလျှင်ဝါပိသာ (၇၀၀-၈၀၀)ထွက်ရှိရန်အတွက်ပျှမ်းမျှအားဖြင့်နိုက်ထရိုဂျင်(N)(၁၃၄ပေါင်)၊ဖော့စဖိတ် (P2O5)(၆၁ပေါင်)နှင့် ပိုတက်စီယံ(K2O)(၁၂၀ပေါင်)မြေဆီလွှာမှစုပ်ယူအသုံးပြုကြောင်းတွေ့ရှိရပါသည်၊၊
ဝါသီးနှံအပင်ကြီးထွားမှု အဆင့်အလိုက် အဓိကအာဟာရဓာတ် (၃)မျိုးအား မြေဆီလွှာမှစုပ်ယူသုံးစွဲမှုအခြေအနေ
မြေဩဇာထည့်သွင်းချိန်နှင့်ထည့်သွင်းနည်း
သဘာဝမြေဩဇာနွားချေး၊ကွန်ပေါင်းနှင့်ယူရီးယားတို့ကိုစနစ်တကျတွဲဖက်အသုံးပြုရပါမည်။
- နွားချေးလှည်း(၁၀)စီးနှင့်ကွန်ပေါင်းမြေဩဇာတစ်အိတ်ကိုမြေခံထည့်ပါ။
- ကွန်ပေါင်းမြေဩဇာအိတ်ဝက်နှင့်ယူရီးယားအိတ်ဝက်ရောပြီးအပိန့်ဝင်ချိန်၌ အပင်ခြေမှ၆"အကွာတွင်ထည့်သွင်းပါ။
- ထပ်မံ၍ ကွန်ပေါင်းမြေဩဇာအိတ်ဝက်နှင့်ယူရီးယားအိတ်ဝက်ရောပြီးပန်းပွင့်ချိန်၌အပင်ခြေမှ၈"အကွာတွင်လည်းကောင်းထည့်သွင်းပါ။
အာဟာရဓာတ်များ၏ ဝါသီးနှံအပေါ်အကျိုးသက်ရောက်မှု
နိုက်ထရိုဂျင်(N)
နိုက်ထရိုဂျင်ပါဝင်သောယူရီးယားမြေဩဇာသည်အငွေ့ပျံလွယ်ပြီးရေတွင်ပျော်ဝင်၍ဆုံးရှုံးမှုလည်းများသည်။ထို့ကြောင့်အသုံးပြုမည့်နှုန်းထားတစ်ဝက်ကိုထယ်ရေးပြုပြင်ချိန်နှင့်ကျန်တစ်ဝက်ကိုအပိန့်စဝင်ချိန်နှင့်ပန်းစပွင့်ချိန်တို့တွင်အလီလီခွဲ၍ကျွေးသင့်ပါသည်။
အကျိုးကျေးဇူး
- အကိုင်းအခက်အရွက်များနှင့်ဝါပင်ကြီးထွားဖွံ့ဖြိုးမှုကိုအားပေးခြင်း
- အသီးအပွင့်များခြင်း၊ အထွက်နှုန်းမြင့်မားစေခြင်း
နိုက်ထရိုဂျင်ချို့တဲ့ပါက
- အပင်နိမ့်ခြင်း၊အဆစ်စိတ်ခြင်း၊အပင်ဖြစ်ထွန်းမှုနှေးခြင်း၊
- အရွက်များစိမ်းဝါရောင်ဖြစ်ခြင်း၊အပင်အောက်ပိုင်းအရွက်များအချိန်မတိုင်မီခြောက်သေွ့ခြင်း၊ကြွေကျခြင်း
- အထွက်နှုန်းကျဆင်းခြင်း
ဖော့စ်ဖားရပ်(P)
ဖော့စ်ဖားရပ်ဓာတ်သည်ရေတွင်ပျော်ဝင်ဆုံးရှုံးမှုနည်းသော်လည်းမြေ၏ချဉ်ငံကိန်း pH အပေါ်မူတည်၍ ထုံး၊သံ၊ အလူမီနီယမ်ဓာတ်များမြေတွင်များလျှင်ထည့် သွင်းလိုက်သောဓာတ်မြေဩဇာများ ၌ပါရှိသောဖော့စ်ဖားရပ်စ်များအနက်အချို့သည်အပင်စားသုံးရန်ခဲယဉ်းသောပုံစံသို့ပြောင်းတတ်သဖြင့်အပင်များအတွက် လိုအပ်သည်ထက်ပို၍ မြေသို့ထည့်ပေးရသည်။
အကျိုးကျေးဇူး
- အပိန့်၊အပွင့်၊အသီးများဖြစ်ပေါ်မှုနှင့်အမြစ်သန်မာဖွံ့ဖြိုးခြင်းကိုအားပေးခြင်း
- အသီးကြီးထွားခြင်းနှင့်စောစောရင့်မှည့်၍ဝါကောက်သိမ်းနိုင်မှုစောစေခြင်း
- ဝါတစ်ပေါက်အလေးချိန်၊ဝါတစ်ပေါက်ပါအစေ့အရေအတွက်၊ဝါစေ့တွင်းဆီပါဝင်မှုတို့တိုးစေပြီးအထွက်နှုန်းတိုးစေခြင်း
- နိုက်ထရိုဂျင်ဓာတ်စားသုံးမှုကိုကောင်းစေခြင်း
ဖော့စ်ဖားရပ်စ်ချို့တဲ့ပါက
- အရွက်သေးငယ်ခြင်း၊အရွက်ကြောကလေးများတခါတရံတွင်အနီရောင်သန်းလာခြင်း၊
- အရွက်၏အရောင်မှာအစိမ်းရင့်ရောင်ဖြစ်လာပြီးအပင်အလွန်ပုခြင်း
- အပိန့်အပွင့်ဖြစ်ထွန်းမှုနည်းပြီးဝါသီးရင့်မှည့်မှုနှင့်ဝါသီးကွဲလည်းနောက်ကျခြင်း
- ဝါအထွက်နှုန်းကျနိုင်ခြင်း
ပိုတက်စီယံ(K)
- ပိုတက်ရှ်ဓာတ်မြေဩဇာသည်မြေတွင်တွယ်ကပ်မှုကောင်းသည်။မိုးရေနှင့်လျောစီးပါမသွားနိုင်။နှုန်းထားတစ်ဝက်ကိုစိုက်ထယ်ရေးပြုလုပ်ချိန်နှင့်ကျန်တစ်ဝက်ကိုအပိန့်စတင်ချိန်ထည့်ပေးနိုင် သည်။
အကျိုးကျေးဇူး
- ပိုတက်စီယံဓာတ်လုံလောက်လျင်ဝါပင်သည်ရေငတ်သောဒဏ်၊အအေးဒဏ်နှင့်ရောဂါဒဏ်တို့ကိုခံနိုင်ရည်ရှိခြင်း
- ဝါစေ့အောင်မြင်မှုနှင့် ဝါစေ့အတွင်း၌ အဆီဓာတ်ပါဝင်မှုတို့ကို တိုးပွားစေခြင်း
- ဂွမ်းမွေးအရည်အသွေးကောင်းမွန်စေခြင်း၊ ဂွမ်းမွေးအရှည်( ၁-၃ မီလီမီတာ)ထိတိုးနိုင်ခြင်း
-ချည်နှင့်အဝတ်ထည်တို့ကိုဆေးဆိုးရာတွင်အရောင်အသွေးညီညာစေခြင်း
ပိုတက်စီယံချို့တဲ့လျှင်
အရွက်များပေါ်တွင်အညိုပျောက်၊အဝါပျောက်များဖြစ်ပေါ်လာခြင်း၊အရွက်နှုတ်ခမ်းများခြောက်ခြင်း၊တွန့်လိမ်ခြင်းနှင့်တစ်ရွက်လုံးအချိန်မတိုင်မီခြောက်၍သေခြင်း
- ပင်စည်မခိုင်သဖြင့်ယိုင်လဲတတ်ခြင်း၊ရောဂါဒဏ်ခံနိုင်ရည်မရှိခြင်း၊
- သီးလုံးကြီးထွားမှုမညီညာခြင်းနှင့် ကြွေကျခြင်း
မဂ္ဂနီစီယံ(Mg)
- ကလိုရိုဖီးလ်ဖြစ်ပေါ်မှုအတွက်အရေးပါသောဓာတ်ဖြစ်သည်။
- ဖော့စ်ဖားရပ်စ် ပိုမိုစုပ်ယူနိုင်စေရန် အထောက်အကူပြုသည်။
မဂ္ဂနီစီယံချို့တဲ့လျှင်
- အပင်၏အစာချက်လုပ်မှုစွမ်းရည်လျော့နည်းစေ၍သက်တမ်းရင့်သောအရွက်များအနီရောင်သို့ပြောင်းပြီးအချိန်တိုင်မီကြွေကျနိုင်ခြင်း
- ချို့တဲ့မှုပြင်းထန်ပါကပန်းပွင့်ဖြိုင်ချိန်နှင့်ဝါသီးဖြစ်ပေါ်ချိန်တို့တွင်Red leaf symptom ဖြစ်ပေါ်တတ်ပြီး၊ အချိန်မတိုင်မီဝါသီးကွဲ၍ဝါအထွက်နှုန်းကျစေခြင်း
ဆာလ်ဖာဓါတ်(S)
- အပင်၏အစာချက်လုပ်ရေးနှင့်ပရိုတင်းဓာတ်ဖြစ်ပေါ်ရေးတို့တွင်အဓိကကျသောဓာတ်ဖြစ်သည်။
ဆာလ်ဖာချို့တဲ့လျှင်
- အပင်နိမ့်ခြင်း၊အဆစ်စိတ်ခြင်း၊သီးကိုင်းအရေအတွက်နည်းခြင်း
- သီးလုံးရွယ်အစားသေးငယ်ခြင်းတို့ဖြစ်ပေါ်စေပြီး အထွက်နှုန်းလျော့နည်းခြင်း
- ဝါစေ့အတွင်းဆီနှင့်ပရိုတင်းပါဝင်မှုလျော့နည်းခြင်း ၊အထွက်နှုန်းလျော့နည်းခြင်း
ဘိုရွန်(B)
- သဲဆန်ပြီးpHနိမ့်သောမြေ၊ Organic Matter ပါဝင်မှုနည်းပါးသောမြေဖြစ်ပါကချို့တဲ့မှု ဖြစ်စေသည်။
အကျိုးကျေးဇူး
- ဝတ်မှုန်ကူးမှုကိုပိုမိုအောင်မြင်စေပြီးသီးကင်းကြွေကျမှုနည်းခြင်း၊သီးလုံးအရွယ်အစားကြီးခြင်း
- ဂွမ်းထွက်နှင့်ဂွမ်းမွေး အရည်အသွေးကောင်းခြင်း
ဘိုရွန်ချို့တဲ့လျှင်
- ထိပ်ညွန့်များခြောက်၍သေခြင်း၊ ခြုံဘုတ်သဏ္ဍန်ဖြစ်ခြင်း
- အသီးနုကြွေကျမှုများပြားခြင်း၊ တစ်ခြမ်းပိန်ဝါသီးများဖြစ်ခြင်း
ဇင့်(Zn)
ဆပ်ပြာပေါက်မြေ၊ ဆားပေါက်မြေ၊ ဖော့စ်ဖားရပ်စ်ပါဝင်မှုများသောမြေ၊ဖော့စ်ဖားရပ်စ်ဓာတ်မြေသြဇာအသုံးပြုမှုများသောမြေ၊သဘာဝမြေသြဇာအသုံးပြုမှုမရှိသည့်မြေများနှင့်ရေဝပ်သည့်အခြေအနေများတွင်ဇင့်ချို့တဲ့မှုတွေ့ရသည်။
အကျိုးကျေးဇူး
- ဂွမ်းမွေးညီညာစေပြီး၊ ဂွမ်းအရည်အသွေးကောင်းခြင်းနှင့်
- ဝါအထွက်နှုန်းကို တိုးစေခြင်း
ဇင့်ဓာတ်ချို့တဲ့လျှင်
- အပင်ကြီးထွားမှုနှေးကွေးခြင်း
- အစိမ်းရောင်ဖျော့ခြုံပုတ်ပုံရှိခြင်း၊ အဖူးစိမ်းဝါရောင်ရှိခြင်း
ရွက်ဖျန်းမြေဩဇာများအသုံးပြုခြင်း
ဝါသီးနှံအထွက်နှုန်းတိုးတက်ရေးနှင့်ဂွမ်းမွေးအရည်အသွေးကောင်းမွန်ရေးအတွက်ဓာတ်မြေဩဇာသတ်မှတ်နှုန်းထားအတိုင်းထည့်သွင်းခြင်းအပေါ်သာမန်လိုနှင့်အနည်းလိုအဟာရဓာတ်များအားရွက်ဖျန်းမြေဩဇာများအဖြစ်ဖြည့်စွက်အသုံးပြုသင့်ပါသည်။မိုးခေါင်ခြင်း၊မိုးများခြင်း၊အပူအအေးလွန်ကဲခြင်းစသည့်ရာသီဉတုမမှန်ကန်သည့်အချိန်များတွင်အမြစ်မှအစာစုပ်ယူရန်ခက်ခဲခြင်း၊မြေ၏ pHနည်းလွန်းခြင်း၊များလွန်းခြင်းကြောင့်မြေအတွင်းရှိအချို့ဓာတ်များအားဝါပင်မှမစုပ်ယူနိုင်ခြင်းစသည့်အခြေအနေများတွင်မဂ္ဂနီစီယမ်၊ဆာလ်ဖာ၊ဘိုရွန်၊ဇင့်ပါဝင်သောရွက်ဖျန်းမြေဩဇာများကိုဖြည့်စွက်အသုံးပြုခြင်းဖြင့်ဝါသီးနှံအထွက်နှုန်းတိုးခြင်း၊ဂွမ်းအရည်အသွေးကောင်းခြင်းများကိုရရှိနိုင်ပါသည်။အပင်အတွက်အနည်းလိုအာဟာရဓာတ်များဖြည့်စွက်ပေးရန်အဓိကထား၍ပက်ဖျန်းနိုင်သည်။
ဝါသီးနှံအထွက်နှုန်းနှင့်အရည်အသွေးကောင်းရန်ဖြည့်စွက်အသုံးပြုနိုင်သည့်ရွက်ဖျန်းမြေဩဇာများ
- ပိုတက်စီယမ်ဆာလ်ဖိတ်(သို့)ပိုတက်စီယမ်နိုက်ထရိတ်၃၇ဂရမ်/ဂါလံနှုန်းအားပန်းပွင့်ပြီးဒုတိယပတ်မှစ၍(၃)ကြိမ်မှ(၄)ကြိမ်ဖြင့်လည်းကောင်း၊
- မဂ္ဂနီစီယမ်ဆာလ်ဖိတ်၃၇ဂရမ် + ဇင့်ဆာလ်ဖိတ် ၁၉ဂရမ်/ဂါလံနှုန်းအား ဝါပန်းပွင့် ချိန်မှစ၍(၁၀)ရက်ခြား(၄)ကြိမ်ဖြင့်လည်းကောင်း၊
- ဘိုရွန်၊ဇင့်၊ဆာလ်ဖာတို့အား၁:၂:၁ဖြင့်(၄)ဂါလံဝင်ဆေးဖျန်းပုံး(၁)ပုံးလျှင်(Borax ၁၂.၅ဂရမ်+ZnSO4၂၅ဂရမ်+Kmulus(80%Sulphur)၁၂.၅ဂရမ်)အားအပိန့်စဝင်ချိန်မှစ၍(၂)ပတ်ခြား(၄)ကြိမ်ဖြင့်လည်းကောင်းအသုံးပြုနိုင်သည်။
- ဝါပင်သက်တမ်းအပေါ်မူတည်၍ ရေ(၁၀)ဂါလံတွင်ယူရီယားဓာတ်မြေဩဇာ(၁ - ၅)ပေါင်နှုန်းထည့်၍လည်းဖျန်းနိုင်ပါသည်။
ဓာတ်မြေဩဇာများကိုရွက်ဖျန်းမြေဩဇာအဖြစ်ဖျော်စပ်ပြီးပါကဖျော်စပ်ပြီး(၂-၃) နာရီ အတွင်းပက်ဖျန်းပေးရန်လိုအပ်သည်။နံနက်စောစော(သို့မဟုတ်) ညနေခင်းတို့တွင် ပက်ဖျန်းခြင်းသည်အကောင်းဆုံးဖြစ်သည်။
သဘာဝမြေဩဇာများအသုံးပြုခြင်း
ရေရှည်တည်တံ့သောစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှုကိုထိန်းသိမ်းနိုင်ရန်မြေဆီလွှာအရည်အသွေးကောင်းမွန်ပြီး၊အပင်အာဟာရဓာတ်ရရှိရန်မှာအရေးကြီးပါသည်။ဓာတ်မြေသြဇာသည်ဝါပင်အတွက်လိုအပ်သောအာဟာရဓာတ်ကိုသာဖြည့်ပေးနိုင်သည်။သဘာဝမြေသြဇာများတွဲဘက်အသုံးပြုမှသာမြေဆီလွှာ၏အရည်အသွေးကောင်းမွန်တိုးတက်လာပြီးသီးနှံများရေရှည်တိုးမြှင့်ထုတ်လုပ်နိုင်မည်ဖြစ်၍အပင်အာဟာရဖြည့်တင်းမှုတွင်ဓာတ်မြေဩဇာတစ်မျိုးတည်းမဟုတ်ဘဲဘက်စုံမြေဩဇာစီမံခန့်ခွဲခြင်း(Integrated Nutrient Management)နည်းလမ်းကိုကျင့်သုံးရန်လိုအပ်ပြီး၊အရည်အသွေးပြည့်မီသည့်သဘာဝမြေဩဇာများရရှိအသုံးပြုရန်လည်း လိုအပ်ပါသည်။
အကျိုးကျေးဇူး -
-အဓိကလို၊ သာမန်လိုနှင့်အနည်းလိုအာဟာရဓာတ်များစုံလင်စွာရရှိနိုင်သည်။
-မြေဩဇာသုံးစွဲခြင်းထိရောက်မှု( Fertilizer Use Efficiency) အမြင့်မားဆုံးဖြစ်စေသည်။
-မြေဆီလွှာဖွဲ့စည်းပုံ တိုးတက်ကောင်းမွန်စေသည်။
-မြေအစိုဓာတ် ကြာရှည်ထိန်းသိမ်းထားနိုင်သည်။
-မြေတွင်း အပူအအေး မျှတစေသည်။
-မြေထဲတွင် လေဝင်လေထွက် ကောင်းမွန်စေသည်။
-မြေတွင်းအဏုဇီဝသက်ရှိများ လှုပ်ရှားဆောင်ရွက်မှု ကောင်းမွန်စေသည်။
-အာဟာရများကို ဝါမြစ်မှ အလွယ်တကူ စုပ်ယူစားသုံးနိုင်သည်။
ထို့ကြောင့် သစ်စိမ်းမြေဩဇာ၊ နွားချေးမြေဩဇာ၊ Compost မြေဩဇာများ ထည့်ပေးခြင်းတို့ ပြုလုပ်သင့်ပါသည်။
သစ်စိမ်းမြေဩဇာများပြုလုပ်သုံးစွဲခြင်း
သစ်စိမ်းမြေဩဇာများအဖြစ်ပိုက်ဆံလျှော်၊ မြေနိမ့်ချယ်ရီ၊ မဲရိုင်းပင်၊ ညံပင်၊ ဒန့်ကျွဲပင်၊ ကုက္ကို၊ ထိကရုံး၊ ပဲအမျိုးမျိုး(ပဲယင်း၊ ပဲလွမ်း၊ ပဲတီစိမ်း၊ မတ်ပဲ၊ ပဲဖြူလေးစသည်)တို့ကိုစိုက်ပျိုးနိုင်ပါသည်။သစ်စိမ်းမြေဩဇာအဖြစ်ပြုလုပ်သုံးစွဲရာတွင်စိုက်ပျိုးပြီးထယ်ထိုးနစ်မြှုပ်ချိန်သည်အပင်သက်(၄၀မှ၅၀)ရက်သားဖြစ်သင့်သည်။သက်တမ်းကြာလျှင်အထွက်ပမာဏပိုမိုများလာသော်လည်းဆွေးမြေ့ရန်အချိန်ကြာမြင့်ခြင်း၊အာဟာရဓာတ်များလျော့နည်းသွားခြင်းတို့ဖြစ်နိုင်သည်။ထယ်ထိုးနစ်မြှုပ်ထားပြီး(၁၀ မှ ၁၄)ရက်အကြာကောင်းစွာဆွေးမြေ့ပြီးမှသာပင်မသီးနှံစိုက်ပျိုးရပါမည်။
နွားချေးမြေဩဇာအသုံးပြုခြင်း
နွားချေးမြေဩဇာတွင်ယေဘုယျအားဖြင့်နိုက်ထရိုဂျင်(၀.၉%)၊ဖော့စ်ဖားရပ်ဓာတ်(၀.၂၅%)နှင့်ပိုတက်စီယံ(၀.၅%)ခန့်စီပါဝင်သည်။ထို့အပြင်နွားချေးမြေဩဇာတွင်အပင်ဖြစ်ထွန်းမှုကိုအားပေးသောခရီတင်နင်း(Creatinine)ဓာတ်ပါဝင်၍အပင်ဖြစ်ထွန်းမှုမြန်ဆန်စေသည်။နွားချေးမြေဩဇာကိုပါးပါးနှင့်ညီညီချပြီးထယ်ထိုး၍မြေတွင်မွှေပေးရသည်။မြေပြင်ချိန်တွင်တစ်ဧကလျှင်နွားချေး(သို့မဟုတ်)သစ်ဆွေးမြေဩဇာလှည်း(၅-၁၀)စီးနှင့်အထက်ထည့်ပေးသင့်ပါသည်။
မြေဆွေးမြေဩဇာ (Compost) များ ပြုလုပ်သုံးစွဲခြင်း
လယ်ယာထွက်စွန့်ပစ်ပစ္စည်းများ၊တိရိစ္ဆာန်စွန့်ပစ်ပစ္စည်းများနှင့်အဏုဇီဝသက်ရှိများကိုအသုံးပြု၍တန်ဖိုးရှိသောမြေဆွေးမြေဩဇာများပြုလုပ်ဆောင်ရွက်နိုင်ပါသည်။Compostများပြုလုပ်ရာတွင်ကောင်းစွာဆွေးမြေ့ပြီး၊အရည်အသွေးပြည့်မီရန်အသုံးပြုမည့်ကုန်ကြမ်းများ၏အရွယ်အစားသေးငယ်အောင်ကြိုတင်ဆောင်ရွက်ခြင်း၊အစိုဓာတ်ပါဝင်မှု၊လေဝင်လေထွက်နှင့်အပူချိန်တို့မှန်ကန်စေခြင်း၊လိုအပ်သည့်ဖြည့်စွက်ပစ္စည်းများထည့်ခြင်း၊ကာဘွန်နိုက်ထရိုဂျင်အချိုးမှန် ကန်စေခြင်းတို့ကိုစနစ်တကျဆောင်ရွက်ရပါမည်။ဝါသီးနှံအထွက်နှုန်းတိုးစေရန်နှင့်အရည်အသွေးမီဝါဂွမ်းများရရှိရန်သဘာဝမြေဩဇာနှင့်ဓာတ်မြေဩဇာများအားအချိုးညီညီပေါင်းစပ်ထည့်ပေးခြင်းအားဖြင့်မြေတွင်လိုအပ်သောအာဟာရဓာတ်များမျှတစေပြီး၊အထွက်နှုန်းနှင့်အရည်အသွေးတိုးတက်စေမည်ဖြစ်ပါ သည်။